به گزارش سرویس ورزشی شبکه لحظه هفدهمین دورهٔ جام ملت‌های آسیا در سال ۲۰۱۹ برای نخستین بار با ۲۴ تیم در امارات برگزار خواهد شد. جام ملت‌های آسیا یک جام فوتبال است که کنفدراسیون فوتبال آسیا (ای‌اف‌سی) آن را برگزار می‌کند. قهرمان این جام، قهرمان قاره آسیا در رشته فوتبال می‌باشد و به‌طور خودکار به جام کنفدراسیون‌ها راه می‌یابد. این جام از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۳ هر چهار سال یک بار برگزار می‌شد. به دلیل هم‌زمانی این جام با جام ملت‌های اروپا و المپیک، کنفدراسیون فوتبال آسیا تصمیم گرفت تا دورهٔ این بازی‌ها را تغییر دهد تا در سطح جهان به این جام توجه بیشتری شود. بعد از جام ملت‌های آسیا ۲۰۰۴، این جام در سال ۲۰۰۷ برگزار شد (با فاصله سه سال)، اما از آن پس باز هم هر چهار سال یک‌بار برگزار شد.
قدرت‌های اول آسیا سالیان سال بر این جام حکم‌فرمایی می‌کردند، تیم‌های ژاپن و کره‌جنوبی از شرق و تیم‌های ایران و عربستان‌سعودی از غرب آسیا، همواره در میان یکی از تیم‌های دیدار پایانی بوده‌اند. در میان تیم‌های دیگری که در این جام موفق بوده‌اند می‌توان به عراق، امارات، کویت و چین اشاره کرد. استرالیا آخرین کشوری است که به این جام اضافه گردیده‌است.
در زیر نگاهی کوتاه به ادوار مختلف جام ملت های آسیا می اندازیم.
سه دورهٔ نخست
تونکو عبدالرحمان رئیس کنفدراسیون فوتبال آسیا طرحی به نام جام آسیا را به اعضای اندک کنفدراسیون ارائه کرد. جالب این که اولین دوره جام ملت‌های آسیا، در سال ۱۹۵۶ یعنی چهار سال زودتر از جام ملت‌های اروپا برگزار شد. هنگ‌کنگ نخستین میزبان این جام بود؛ تنها چهار کشور در دور پایانی شرکت کردند. کره‌جنوبی نخستین جام آسیا را به خانه برد و اولین قهرمان آسیا لقب گرفت. چهار سال بعد، در سال ۱۹۶۰ کره‌جنوبی میزبان جام شد و این بار هم در دو دوره پیاپی جام را در خانه خود نگه داشت؛ هنوز قدرت‌های بزرگ دوره‌های بعد آسیا متولد نشده بودند. ایران در مقدماتی این دوره شرکت کرد ولی به مرحله پایانی صعود نکرد. جام سوم در سال ۱۹۶۴ در سرزمین های اشغالی فلسطین برگزار شد. این دوره جزو کم‌رمق‌ترین دوره‌های جام بود. ایران در این دوره هم غایب بوده‌است.
دوره چهارم ۱۹۶۸
ایران در ۱۹۶۸ میزبان جام آسیا شد. برای نخستین بار جام بصورت گروهی برگزار می‌شد. ایران در یک بازی شبه‌فینال در حالی که برای قهرمانی به یک مساوی احتیاج داشت، رژیم اشغالگر قدس را شکست داد و اولین قهرمانی ایران در جام رقم خورد. کم‌کم قدرت‌های آسیایی بیدار شدند. کره‌شمالی، برمه و کره‌جنوبی رقبای ایران در راه قهرمانی بودند.
دوره پنجم ۱۹۷۲
جام ۱۹۷۲ در بانکوک تایلند برگزار شد. تیم ایران مسیر همواری تا فینال داشت. در این دوره برای نخستین بار مرحله حذفی به مسابقات اضافه شد. تیم ایران در این دوره کمی مغرور به قدرت خود شد و چیزی نمانده بود خیلی زود از جام خداحافظی کند. در بازی با تایلند، ایران با تیم دوم خود به میدان رفت و اگر درخشش علی‌جباری در دقایق پایانی و هت‌تریک او نبود ایران ۲–۰ مغلوب می‌شد اما در پایان ۳ بر ۲ پیروز شد. کره جنوبی و ایران به فینال رسیدند. بازی زیبا و فنی ایران به دلیل استراحت بازیکنان اصلی در بازی نیمه‌نهایی دومین قهرمانی را در پی داشت.
دوره ششم ۱۹۷۶
تیم‌های عربی کم‌کم وارد مسابقات آسیایی می‌شدند. کشور لبنان به عنوان ششمین میزبان جام ملت‌های آسیا انتخاب شد اما به دلیل جنگ داخلی محروم شد. ایران به دلیل نفوذ فراوان در آسیا میزبانی دوره ششم را برعهده گرفت و در کمتر از هشت سال مجدداً میزبان شد. بازی‌های در دو شهر تبریز و تهران برگزار شد. حاشیه‌های جالب این دوره سوژه عکاسان و خبرنگاران بود. تیم کویت در بدترین فصل ممکن زیر باران پاییزی در ورزشگاه گل‌آلود تبریز بازی می‌کرد. تیم ملی عراق و کویت در نیمه نهایی پس از پایان بازی به زد و خورد پرداختند. تیم ایران در این دوره گلی دریافت نکرد و مقتدرانه به فینال جام صعود کرد. بازی پرانتقاد ایران و زیبای کویت نشانگر ظهور قدرت‌های جدید عربی بود. ایران به لطف یک ضربه آزاد جام را در خانه نگه داشت. کاپیتان تیم ایران پرویز قلیچ‌خانی با سومین قهرمانی ایران به رکوردی جاودانه دست یافت. او تنها بازیکن آسیایی است که سه بار جام زرین آسیا را بالا برده‌است. رکورد سه قهرمانی پیاپی و دوازده پیروزی متوالی (از ۱۹۶۸) رکوردی است که هنوز هیچ تیمی در آسیا به جز ایران به آن دست نیافته‌است.
دوره هفتم ۱۹۸۰
دوره هفتم ۱۹۸۰ فصل نوینی در فوتبال آسیا بود. کویت میزبان این رقابت‌ها شد نخستین میزبان عربی این مسابقات بهترین تیم تاریخ خود را به همراه داشت. تیم ایران با تکیه بر ستارگان از جام جهانی برگشتهٔ خود تا نیمه نهایی بالا آمد اما یک اتفاق نادر در تاریخ جام ملت‌های آسیا افتاد. درست یک روز قبل از بازی ایران و کویت جنگ بین ایران و عراق آغاز شد. تیم ایران پس از ده سال بی شکستی در آسیا در مقابل کویت شکست خورد و از صعود به فینال بازماند. کویت در دومین حضور پیاپی خود در فینال کره‌جنوبی را سه بر صفر در هم کوبید و نخستین تیم عربی قهرمان رقابت‌ها نام گرفت. سقوط ایران با قدرت‌نمایی کویت و تیم‌های عربی همراه بود.
دوره هشتم ۱۹۸۴
هشتمین دوره ۱۹۸۴ در سنگاپور برگزار شد. تیم عربستان از این دروه به جمع تیم‌های جام ملت‌ها پیوست. ایران با یک تیم استثنایی و پرمهره، کویت قهرمان دوره قبل، در کنار کره‌جنوبی مدعی کسب جام بودند. تیم ایران در نیمه‌نهایی مقابل عربستان قرار گرفت. ایران با گل شاهرخ بیانی تا دقیقه ۸۹ پیروز و در فینال بود اما اشتباه یار خودی (شاهین بیانی ) و گل‌به‌خودی او بازی را به مساوی کشید. بازی در ضربات پنالتی به نفع عربستان شد و عربستان در یک فینال به یادماندنی چین را شکست داد و عین ناباوری در اولین حضورش نخستین جامش را بالای سر برد. ایران در این دوره از مسابقات چهارم شد.
دوره نهم ۱۹۸۸
نهمین دوره ۱۹۸۸ در کشور قطر و برای دومین بار در یک کشور عربی برگزار شد. بازی افتتاحیه جام که بین ایران و قطر بود را میشل پلاتینی گشایش کرد. تیم کره‌جنوبی و چین و عربستان مدعیان جام بودند. تیم کم‌تجربه ایران در این دروه با غلبه بر حریفان صاحب نام خود همه را متعجب کرد. مربی ایران در مقابل کره‌جنوبی تن به یک باخت مصلحتی داد. او برای روبرو نشدن با عربستان تن به شکست داد ولی محاسباتش درست در نیامد و عربستان حریف ایران شد. شکست سنگین سه بر صفر ایران برابر کره جنوبی از نتایج تلخ ایران در جام ملت‌های آسیا است. عربستان این بار مقتدرانه ایران را شکست داد و راهی فینال شد. کره‌جنوبی با غلبه بر چین در فینال حاضر شد اما در ضربات پنالتی جام را به عربستان واگذار کرد تا ناکام‌ترین تیم فینال نام بگیرد. تیم ژاپن برای نخستین بار از این دروه وارد جام آسیا شد.
دوره دهم ۱۹۹۲
دوره دهم ۱۹۹۲ در کشور ژاپن برگزار شد. سرمایه‌گذاری‌های ژاپن روی ورزش فوتبال سرانجام به ثمر نشست. تیم کره‌جنوبی و امارات تازه از جام جهانی ۱۹۹۰ برگشته و ایران قهرمان بازی‌های آسیایی ۱۹۹۰ مهم‌ترین مدعیان جام بودند. اما بدترین اتفاق ممکن برای ایران افتاد؛ در بازی مقابل ژاپن که سرنوشت‌ساز بود ایران یک گل مشکوک دریافت کرد. داوری جمال شریف مورد اعتراض ایران قرار گرفت و در پی آن حمله به داور باعث اخراج و محرومیت بازیکنان ایرانی شد. ایران برای نخستین بار در تاریخ جام ملت‌ها در گروه‌بندی حذف شد. امارات و ژاپن صعود کردند. عربستان بهترین فرصت برای قهرمانی سوم و شکستن رکورد ایران را پیدا کرد. عربستان در فینال مقابل ژاپن تن به شکست داد تا کشور آفتاب تابان دومین کشور شرقی بعد از کره جنوبی باشد که جام را برده‌است.
دوره یازدهم ۱۹۹۶
دوره یازدهم (۱۹۹۶) در کشور امارات متحده عربی برگزار شد. تعداد تیم‌های حاضر در جام به ۱۶ تیم افزایش یافت. تیم ایران در بدترین روزهای تاریخ خود بود عربستان‌سعودی و ژاپن و کره‌جنوبی مدعیان کسب قهرمانی بودند. اما جام یازدهم جام شگفتی‌ها بود. حذف ژاپن در یک چهارم نهایی شکست ۶–۲ کره جنوبی برابر ایران و پیروزی عربستان در بازی مجدد مقابل ایران. تیم ملی ایران بهترین نتایج چند ساله‌اش را کسب کرد. عربستان را سه بر صفر برد و کره جنوبی را ناباورانه ۶–۲ مغلوب کرد. عربستان بازی‌های ضعیف به سختی تا مرحله نیمه نهایی بالا آمد. اما باز هم ضربات پنالتی و داور عربستان را به فینال فرستاد. این تیم توانست ایران را در ضربات پنالتی با اشتباه علی‌دائی از پیش رو بردارد. یک فینال کاملاً عربی بین امارات متحده عربی و عربستان برگزار شد. عربستان به سومین قهرمانی خود دست یافت و با رکورد ایران برابر شد.
دوره دوازدهم ۲۰۰۰
چهار سال بعد پس از بیست‌وچهار سال میزبانی به لبنان رسید. دوره دوازدهم (۲۰۰۰) ژاپن و کره‌جنوبی دوباره به قدرت رسیده بودند. نتایج عجیبی در این دوره خلق شد. از نتایج جالب این دوره می‌توان به: شکست ۴–۱ عربستان مقابل ژاپن شکست کره جنوبی برابر کویت و تساوی ایران و تایلند اشاره کرد. عربستان با وجود نتایج ضعیف به فینال رسید. کره‌جنوبی انتقام شکست دوره قبل را از ایران گرفت و در دقایق پایانی ایران را روی گل طلایی برد. ژاپن و عربستان دوباره فینال را برابر هم برگزار کردند و ژاپن دومین جام خود را به خانه برد و قهرمان شد.
دوره سیزدهم ۲۰۰۴
در سال ۲۰۰۴ میزبانی به چین رسید و یکی از پرانتقادترین دوره‌های برگزاری بود. تیم‌های اردن و ازبکستان قدرت‌های تازه آسیا بودند. بازی ایران و عمان یکی از بازی‌های جنجالی جام بود. درگیری دو مدافع ایرانی (رحمان‌رضایی و علی‌بداوی) با یکدیگر و حمایت داور ایرانی‌تبار از ایران این بازی را جنجالی کرد. در این دوره تیم ایران ستارگان به نامی چون علی‌دایی، مهدی مهدوی‌کیا که عناوین بهترین بازیکن آسیا را در سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۳ به دوش می‌کشیدند را به همراه داشت. تیم ایران در این دوره بازی‌های زیبایی کرد. درخشش خیره کننده علی‌کریمی و بازی‌های خوب مهدوی‌کیا و حسین‌کعبی به خصوص در بازی مقابل کره‌جنوبی که با هتریک علی‌کریمی همراه بود تیم ایران را در آستانه فینالیست شدن قرار داد ولی در نیمه‌نهایی با اشتباهات عجیب داوری و بی‌دقتی و سهل‌انگاری در زدن پنالتی توسط ایمان مبعلی ویحیی گل محمدی نتوانست از سد چین بگذرد و چین میزبان به فینال رسید. ژاپن خیلی ساده سومین جام را به خانه برد و سومین تیمی نام گرفت که سه بار قهرمان جام ملت‌های آسیا شده‌است. علی‌دایی با زدن چهاردهمین گلش در بازی رده‌بندی برترین گل‌زن تمام ادوار جام ملت‌ها نام گرفت. شونسوکه ناکامورا بهترین بازیکن جام و علی‌کریمی و علا هوبیل به صورت مشترک عنوان آقای گلی رقابت‌ها کسب کردند. علی‌کریمی در همان سال عنوان بازیکن سال آسیا را به دست آورد.
دوره چهاردهم ۲۰۰۷
به تصمیم کنفدراسیون فوتبال آسیا برای تداخل نداشتن با بازی‌های المپیک و جام ملت‌های اروپا، این دوره با فاصله سه سال نسبت به دوره قبل برگزار شد. چهار کشور مالزی، اندونزی، تایلند و ویتنام میزبان مشترک جام چهاردهم (۲۰۰۷) شدند. برای نخستین بار تیم استرالیا در جام شرکت کرد. عراق تیم شگفتی‌ساز این دوره شد و در نیمه‌نهایی کره‌جنوبی را حذف کرد. ژاپن با پیروزی بر استرالیا یکی از مدعیان را حذف کرد ولی مقابل عربستان‌سعودی تن به شکست داد تا این تیم برای ششمین بار به فینال رسید. یک فینال کاملاً غربی‌عربی بین عراق و عربستان و یک رده‌بندی شرقی بین کره‌جنوبی و ژاپن شکل گرفت. فرصت استثنائی به دست عربستان‌سعودی افتاد تا با قهرمانی چهارم رکورد ایران را شکسته و بر بام آسیا تکیه بزند اما اتفاق عجیبی رخ داد، یعنی دقیقاً عراقی که چندماه پیش و در همان سال در جام ملت‌های غرب‌آسیا در برابر تیم‌ب ایران که درواقع با مراعات ملموس ایران در فینال باز هم به‌راحتی عراق تن به شکست ۲ بر ۰ برابر ایران داده بود و با وجود سهل‌انگاری این تورنمنت توسط تیم ملی ایران اما تیم کشورمان قهرمان غرب‌آسیا شد بزرگ‌ترین شگفتی جام را آفرید و با پیروزی بر عربستان در عین ناباوری قهرمان جام چهاردهم شد.
دوره پانزدهم ۲۰۱۱
قطر میزبان این دوره بود. ایران در این دوره به سرمربی‌گری افشین قطبی در مرحلهٔ گروهی در حالی که در بازی سوم با تیم ذخیره‌ها به میدان رفت حتی بدون دریافت یک گل با امتیاز کامل به‌عنوان سرگروه صعود نمود. ازبکستان با غلبه بر اردن و استرالیا با شکست دادن عراق به نیمه‌نهایی رسیدند. کره‌جنوبی و ایران برای پنجمین دوره متوالی در مرحله یک‌چهارم نهایی جام ملت‌ها به مصاف هم رفتند که ایران بر خلاف دور گروهی در طول ۹۰ دقیقه بازی تدافعی ارائه داد اما کره توانست با یک گل در وقت‌اضافه پیروز شد تا در این ۵ دیدار با ایران به ۳ برد رسیده باشد. ژاپن مدعی هم قطر میزبان را شکست داد. در نیمه‌نهایی ژاپن پس از تساوی ۲ بر ۲ با کره‌جنوبی در ضربات پنالتی ۳ بر صفر پیروز شد. استرالیا نیز با غافلگیری ازبکستان را با ۶ گل درهم کوبید. در رده‌بندی کره‌جنوبی به سختی ۳ بر ۲ برابر ازبکستان به پیروز رسید و سوم شد. ژاپن هم توسط بازیکن کره‌ای‌الاصل خود با یک گل در وقتهای اضافه استرالیا را برد و با چهارمین قهرمانی، بر بام قارهٔ کهن تکیه زد و پر افتخارترین تیم آسیا لقب گرفت. ژاپن این ۴ قهرمانی را به فاصلهٔ سال‌های ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۱ کسب کرده که این موفقیت خود رکوردی جدید محسوب می‌گردد. فینال این دوره در از رقابت‌ها در شهر دوحه برای نخستین مرتبه در جهان‌فوتبال با ۵۱ دوربین مورد پوشش تصویری قرار گرفت.
دوره شانزدهم ۲۰۱۵
استرالیا میزبان این دوره از مسابقات بود. ایران با سه برد در مرحله گروهی مقابل بحرین، قطر و امارات به مرحله یک چهارم نهایی راه یافت و به نظر می‌رسید مسیر همواری تا رسیدن به نیمه نهایی داشته باشد اما داوری بحث‌برانگیز داور استرالیایی بنجامین ویلیامز در بازی مقابل عراق، باعث اخراج پولادی در اواخر نیمه اول از زمین شد و در نهایت این دیدار در وقتهای عادی و اضافه ۳–۳ به پایان رسید و در ضربات پنالتی با از دست رفتن پنالتی توسط وحید امیری عراق موفق شد تا از سد ایران عبور کند و برخلاف پیش‌بینی‌ها به مرحله نیمه نهایی راه یابد. از شگفتی‌های دیگر این دوره حذف ژاپن مدعی مقابل امارات در یک چهارم نهایی بود. در نهایت تیم‌های استرالیا، عراق، کره‌جنوبی و امارات به نیمه نهایی راه یافتند. کره جنوبی بازی نسبتاً راحتی را مقابل عراق خسته از بازی ایران انجام داد و با پیروزی ۲–۰ به فینال راه یافت. در دیگر بازی مرحله نیمه‌نهایی استرالیای میزبان امارات را شکست داد و به این ترتیب تیم‌های استرالیا و کره‌جنوبی بازی فینال را با داوری علی‌رضا فغانی برگزار کردند. کره‌جنوبی که تا فینال گلی دریافت نکرده بود و این خود رکوردی تقریباً دست‌نیافتنی محسوب می‌گردد در وقتهای اضافه در نهایت با نتیجهٔ ۲–۱ مغلوب کشور میزبان گردید؛ استرالیا این کشور در قارهٔ اقیانوسیه اولین قهرمانی‌اش را پس ۳ دوره حضور در جام ملت‌های آسیا در میان بهت و سرافکندی تیم‌های آسیائی جشن گرفت.
بهترین بازیکن جام
کنفدراسیون فوتبال آسیا در پایان هر دوره از این بازی‌ها با ارزش‌ترین بازیکن از لحاظ فنی را به عنوان بهترین بازیکن برمی‌گزیند. گفتنی است که این جایزه میان سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۶۸ وجود نداشت و در سال ۱۹۸۰ برگزار نشد .ابراهیم آشتیانی،علی پروین و خداداد عزیزی سه تن از بازیکنان ایرانی بودند که افتخار کسب این عنوان را بدست آوردند.
بیشترین حضور یک بازیکن
تا سال ۲۰۰۴ عدنان الطلیانی (امارات متحده عربی) و لی مینگ (چین) با چهار بار حضور در مرحله نهایی رکوردار بودند. مهدی مهدوی کیا با حضور در جام ۲۰۰۷ به جمع این بازیکنان اضافه شد و بدین سان ایدر رکورد بیشترین حضور در این جام ۴ بار است که ۳ بازیکن به‌طور همزمان آن را دارا می‌باشند.
رده‌بندی ده تیم اول آسیا براساس حضور و بیشترین امتیاز
این جدول تیم‌ها را بر اساس عملکرد در تمامی دوره‌ها نشان می‌دهد. اگر این جدول بخواهد پایهٔ ارزیابی قرارگیرد، ایران بهترین تیم تمامی دوره‌های جام ملت‌های آسیا می‌باشد.
بیشترین گل زدهٔ یک بازیکن در همهٔ دوره‌ها
بهترین گلزنان این بازی‌ها در تمامی دوره‌ها به ترتیب زیر می باشد که در این بین نام علی دایی و بهتاش فریبا دیده میشود.
بنا به اعلام کمیته برگزار کننده جام ملت ها این رقابت ها که برای اولین بار با شرکت 24 تیم در امارات برگزار خواهد شد، روز پنجم ژانویه 2019 یعنی 15 دی ماه 1397 آغاز خواهد شد و تا روز اول فوریه 2019 یعنی 11 بهمن ماه نیز به طول خواهد انجامید.
این رقابت ها قرار است در 6 گروه چهار تیمی در شش شهر مختلف امارات برگزار شود که ایران به عنوان یکی از مدعیان اصلی قهرمانی مد نظر قرار گرفته است.
